DİYETİSYEN DEMİRSOY”SPOR ve SAĞLIKLI BESLENME ŞART”

Özel Medikar Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Yasemin Demirsoy sporcular için önerilen mucize bir beslenme şekli veya besin olmadığını önemli olanın nasıl beslendikleri ve bu beslenme biçimi olduğunu belirtti.

Beslenme ve Diyet Uzmanı Yasemin Demirsoy “Fiziksel hareket veya egzersiz sağlıkla ve performansla ilgili olmak üzere iki amaca yöneliktir. Sağlıkla ilgili egzersizler bütün vücut fonksiyonlarının ahenk içerisinde çalışmasını amaçlar. Performansla ilgili egzersizler ise kasların daha hızlı güçlü ve dengeli hareket etmesini, dolayısıyla sporla ilgili yeteneklerin gelişmesini amaçlar.

Spor yapan herkes için sağlık ve mutluluklarını korumanın yanı sıra performanslarını maksimum düzeye çıkarmak başlıca amaçtır. Sporcuların nasıl beslendikleri ve bu beslenme biçiminin performanslarını nasıl etkilediği önemlidir. Sporcuların enerji ve besin öğeleri gereksinimleri yaş, cinsiyet ve spor dalları açısından farklılık göstermekle birlikte, temel beslenme kuralları tüm sporcular için benzerdir. Beslenme; sporcunun gereksinimi olan enerji ve besin öğeleri ile yeterli sıvı alımını içermelidir. Sporcular için önerilen mucize bir beslenme şekli veya besin yoktur. Genel olarak sporcuların karbonhidrattan zengin diyetle beslenmesi önerilirken, protein, vitamin ve mineralleri yeterli tüketmesi, yağdan sağlanan enerjinin spor yapmayan bireylerden biraz düşük olması önerilmektedir. Ayrıca sporcuların tükettikleri sıvı miktarı da fazla olmalıdır.

Sporcuların sporcu diyetisyeni ve antrenörleri işbirliği ile hazırlanmış uygun antrenman programı ve iyi düzenlenmiş bir beslenme programı,  performansın artırılmasında en temel etkendir. Sağlıklı ve uygun bir beslenme planı yapmak, besin öğelerinin çeşit ve miktar olarak doğru seçimini gerektirir. Bu noktada sporcunun mutlaka sporcu diyetisyeni ile işbirliği içinde olması önemlidir.

Yeterli ve dengeli beslenmenin bir sporcunun başarısını garanti etmediği, ancak yetersiz ve dengesiz beslenmenin bazı sağlık problemlerine ve performans düşüklüklerine neden olduğu kabul edilmektedir. İyi beslenen bir sporcunun, kötü beslenen bir sporcuyla kıyaslandığında bazı avantajlara sahip olduğu bilinmektedir.

İyi beslenen bir sporcunun avantajları;

• Performansı yüksektir,

• Yapılan antrenmanın etkinliği maksimum düzeydedir,

• Üst düzey konsantrasyon ve dikkate sahiptir,

• Hastalık ve sakatlanma oranı düşük, bu durumlarda toparlanma süresi kısadır,

• Büyümesi ve gelişmesi beklenen düzeydedir.

• Vücut ağırlığı ve vücut yağı önerilen sınırlarda veya bu sınırlara yakındır.

Sporcu beslenmesinde en önemli hedefler; sporcunun genel sağlığını korumak ve performansını artırmaktır.

Vücudumuz egzersiz sırasında, dinlenme durumuna göre daha fazla enerji harcamaktadır. Çünkü, egzersiz sırasında;

• Kaslar daha güçlü kasılır,

• Kalp atımı hızlanır,

• Kalp vücuda kanı daha hızlı pompalar,

• Akciğerler daha hızlı çalışır.

Tüm bu nedenlerle, sporcuların sporcu olmayanlara göre günlük enerji gereksinimleri daha yüksektir.

Enerji gereksinimi; cinsiyet, yaş, vücut cüssesi ve bileşimi (boy, ağırlık, vücuttaki yağ miktarı, yağsız doku miktarı), yapılan egzersizin türü, şiddeti ve sıklığı gibi etkenlere bağlı olarak değişmektedir. Tüm bunlara bağlı olarak bir sporcunun, diğer bir sporcuyla kıyaslandığında enerji gereksinimi farklılık göstermektedir. Sporcuların enerji gereksinimi günlük 2000 kkal. ile 5000 kkal. arasında değişmekte olup, çok yoğun antrenman yapan ve genellikle yarışlara hazırlanan dayanıklılık sporcularında (günde 4-5 saat antrenman yapan) daha yüksek düzeylere de çıkmaktadır.

Her sporcunun enerji gereksinimi farklıdır.

Alınan enerji ile harcanan enerjinin eşit olması durumuna enerji dengesi denilmektedir. Enerji dengesinde, vücut harcadığı kadar enerji almakta ve bu denge sağlandığında vücut ağırlığı değişmemektedir.

Enerjinin yiyeceklerle uzun süreli yetersiz alınması durumunda, sporcunun gereksinimi olan enerji, vücuttaki yağ depolarından sağlanmaktadır. Bu durumda ağırlık kaybı (kilo verme) ile birlikte, kas dokusunda da azalma görülmekte, kuvvet ve dayanıklılık kaybı ile birlikte performans düşmektedir.

Enerjinin yiyeceklerle uzun süreli fazla alınması durumunda ise ağırlık kazanımı (vücuttaki yağ miktarı artışı) görülmekte ve önerilen vücut ağırlığının üzerinde olan sporcularda; hareket yeteneği kısıtlanarak performans azalmaktadır.

Sporcular için sağlıklı kilo, sürdürülebilen kilo olmalıdır ve bu ağırlık, egzersiz performansını olumsuz etkilememeli, sakatlanma ve kronik hastalık riski oluşturmamalıdır.

Sporcular için uygun ağırlık kazanımı ve kaybı, haftada 0.5 kg (yarım kilo) dan fazla olmamalıdır.

Kilo kaybı ve kazanımı için; Diyetisyen / Beslenme uzmanı ile birlikte;

 • Gerçekçi ve uygun vücut ağırlığı hedefleri koyun.

 • Performansınızı etkilemeyecek süreyi belirleyin.

Kilo kaybetmek isteyen sporcular için öneriler;

• Günlük enerji alımınızı % 10-20 azaltarak veya haftada ortalama 0.5-1 kg ağırlık kaybı hedefleyerek, açlık hissetmeden beslenme uzmanları denetiminde kilo verin.

• Diyette yağ alımınızı azaltın. Düşük yağlı süt ve süt ürünleri, yağsız et, balık ve tavuğu tercih edin. Ancak yağ tüketiminizi aşırı kısıtlamayın.

• Kepekli tahıllar ve kurubaklagil tüketiminizi artırın.

• Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketin.

• Günlük sıvı tüketiminizi artırın.

• Öğün atlamayın, uzun süre aç kalmayın,

• Günlük 3 ana, 3 ara öğünü 2-3 saat aralıklarla tüketin.

• Kısa süreli diyetler yerine uzun süre uygulayabileceğiniz, sağlıklı beslenme kuralları içeren diyetler uygulayın.

• Yemeklerinizi yavaş yiyin ve iyi çiğneyin.